पुरस्कार

बुकर पुरस्कार

• स्थापना : १९६९
• सुरुवात : १९६९
• संस्था : क्रॅकस्टार्ट
• स्वरुप : ५० हजार पौंड 
• वैशिष्ट्ये :
  •  हा पुरस्कार २०१३ पुर्वी फक्त राष्ट्रकुल लेखकांसाठी दिला जात होता. 
  • २०१४ पासुन जगभरातील लेखकांसाठी खुला.
• २०२२ चे विजेते : ज्ञान केरलाविलक 
  • दूसरे श्रीलंकन विजेते लेखक
  • 'सेव्हन मुन्स ऑफ माली अल्मेडा या कादंबरीसाठी
  • इतर पुस्तके : चायना मैन, The Painter
• २०१९ विजेते : डेमन लगट
• २०२० विजेते : डल्लस टुअर्ट

आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार

• स्थापना : २००४
• सुरुवात : २००५
• संस्था : क्रॅकस्टार्ट
• स्वरुप : ५० हजार पौंड
• वैशिष्ट्ये :
  • २००५ पासुन दर २ वर्षांनी दिला जात होता
  •  २०१६ पासुन दरवर्षी सुरु व अनुवाद पुरस्कारही देण्यास सुरुवात झाली. 
• २०२२ चे विजेते : गितांजली श्री 
  • पहिल्या भारतीय विजेत्या
  • 'रेत समाधी' या कादंबरीसाठी.
  • पतीच्या निधनानंतर खोल नैराश्यात असलेल्या महिलेची कथा या कादंबरीमध्ये आहे.
    ही कादंबरी काल्पनिक कथेवर आधारित आहे.
  • पुरस्कार प्राप्त भारतीय भाषेतील पहिले पुस्तक.
    अनुवादक : डेझी रॉकवेल (टॉम ऑफ सॅण्ड) इतर पुस्तके : माई, हमारा शहर उस बरस,
  • खाली जगह, बेलपत्र, वैराग्य.
• २०२१ चे विजेते : डेव्हिड डिओप
• २०२० चे विजेते : मेरीके रिजेनेव्हल्ड

सरस्वती सन्मान

• सुरुवात : १९९१
• संस्था : के. के. बिर्ला फौंडेशन
• भाषा : २२ राजभाषेतील एका भाषेला
• स्वरुप : १५ लाख, मानचिन्ह 
• २०२१ चे विजेते : प्रा. रामदर्श मिश्रा 
  • 'मै तो यहाँ हू' : या काव्यसंग्रहासाठी
  • इतर पुस्तके : हिंदी उपन्यास, हिंदी कविता, हिंदी कहानी
• २०२० चा डॉ. शरणकुमार लिंबाळे
• २०१९ चा वासूदेव मोही

ज्ञानपीठ पुरस्कार

• स्थापना : १९६१
• सुरुवात : १९६५
• संस्था : टाईम्स इंडिया ग्रुप + जैन ट्रस्ट
• भाषा : २३ (२२ राजभाषा + इंग्रजी)
• स्वरुप : ११ लाख रु. + सरस्वती देवी मुर्ती
• वैशिष्ट्ये :
  • हा पुरस्कार मरणोत्तर दिला जात नाही.
  • दरवर्षी एकाच व्यक्तीला देतात
  • सर्वाधिक वेळा हिंदी भाषेला (११ वेळा) प्राप्त
  • सिंधी भाषेला एकदाही मिळालेला नाही
  • मराठीला चार वेळा प्राप्त
• २०२१ चे विजेते : दामोदर मावजो
  • हा ५७ वा ज्ञानपीठ (६१ वे व्यक्ती)
  • रवींद्र केळेकर नंतर दुसरे कोकणी विजेते लेखक
  • लघुकथासंग्रह : 'गांथन' टेरेसा मॅन अॅन्ड अदर स्टोरीज फ्रॉम गोवा
  • इतर साहित्य : खुड, कारमेलीन, त्सुनामी सायमन, सपनमोगी, जीव दिव काय च्या मारु
• २०२० चे विजेते : निलमणी फुकन
  • ५६ वा ज्ञानपीठ पुरस्कार
  • तिसरे आसामी लेखक विजेते कवितासंग्रह : कोबिता, सुर्या हेमु
• २०१९ - चा अक्किथम नंबुथिरी
• २०१८ - चा अमिताव घोष

व्यास सन्मान

• सुरुवात : १९९१
• संस्था : के. के. बिर्ला फौंडेशन
• भाषा : फक्त हिंदी भाषेला
• स्वरुप : ४ लाख, मानचिन्ह
• २०२१ विजेते : असगर वजाहद
  • महाबली नाटकासाठी 
  • २५ ऑगस्ट २०२२ रोजी पुरस्कार प्रदान करण्यात आला.
• २०२० चा प्रा. शरद पगारे
• २०१९ नासिरा शर्मा

साहित्य अकादमी पुरस्कार

• स्थापना : १९५४
• सुरुवात : १९५५
• संस्था : भारत सरकार
• भाषा : २४ (२२ राजभाषा + इंग्रजी + राजस्थानी )
• स्वरुप : १ लाख रु. + ताम्रपट
• वैशिष्ट्ये: 
  • पुरस्काराच्या आधीच्या ५ वर्षात प्रकाशित झालेल्या पुस्तकांचा विचार केला जातो.
  • बालसाहित्य पुरस्कार
  • युवासाहित्य पुरस्कार
  •  साहित्य अकादमी पुरस्कार
  • अनुवाद पुरस्कार
  • भाषासन्मान पुरस्कार
• २०२२ चे विजेते २३ भाषांसाठी जाहीर 
  1. बालसाहित्य : २०२२ (मराठी)
     • डॉ. संगीता बर्वे : पियूची वही या कादंबरीसाठी 
  2. युवासाहित्य : २०२२ (मराठी)
     • पवन नालट : मी संदर्भ पोखरतोय कविता संग्रहास
  3. अनुवाद : २०२२ (मराठी) :
     • प्रमोद मुजुमदार यांना 'सलोख्याचे प्रदेश' या साहित्य कृतीसाठी त्यांनी सबानक्वी यांच्या
       In Good Faith या इंग्रजी पुस्तकाचा अनुवाद केला आहे.
  4. साहित्य अकादमी:
     • प्रविण दशरथ बांदेकर यांच्या ‘उजव्या सोंडेच्या बाहुल्या' या कादंबरीसाठी 
     • पुस्तके : येरु म्हणे, घुंगुरकाठी, खेळखंडोबाच्या नावानं, चिनभिन हरवलेल्या पावसाळ्याचा शोध.
• २०२० चा नंदा खरे (उद्या कादंबरी)
• २०१९ चा अनुराधा पाटील


• हिंदी : बद्री नारायण - तूमडी के शब्द (कविता)
• इंग्रजी: अनुराधा रॉय - All the Lives we never Lived (कादंबरी) 
• कोकणी : माया अनिल खरगंते - अमृतवेल (कादंबरी) 
• राजस्थानी : कमल रंगा - आलेखून अंबा (नाटक)

JCB पुरस्कार

• सुरुवात : २०१८
• संस्था : JCB फौंडेशन
• स्वरुप : २५ लाख रु.
• २०२२ चे विजेते
  • खाबिद जावेद यांना • द पॅराडाईज ऑफ फूड साठी.
  • तर त्यांचा इंग्रजी अनुवाद करणारे बरन फारुक
  • हा पुरस्कार इंग्रजीत काम करणाऱ्या भारतीय लेखकाने अनुवादित केलेल्या काल्पनिक साहित्यासाठी दिला जातो.

विं. दा. करंदिकर जीवन गौरव

• सुरुवात : २०१२-१३ 
• संस्था : महाराष्ट्र राज्य साहित्य मंडळ 
• स्वरुप : ५ लाख, मानचिन्ह, मानपत्र
•  २०२२ जीवनगौरव : भारत सासने
• डॉ. केळकर मराठी भाषा अभ्यासक : रमेश वरखेडे
• मंगेश पाडगांवकर भाषा संवर्धन पुरस्कार : डॉ. चंद्रकांत पाटील
• श्री. प. पू. भागवत पुरस्कार : लोकवाङ्मय गृह मुंबई

अ.भा. मराठी साहित्य संम्मेलन २०२३ (९६ वे संम्मेलन)

• सुरुवात : १८७८
• ठिकाण : पुणे
• अध्यक्ष : महादेव गोविंद रानडे
• ठिकाण : वर्धा
• अध्यक्ष : नरेंद्र चपळगावकर (उच्च न्यायालयाचे निवृत्त न्यायाधीश) 
  • पुस्तके : त्यांना समजुन घेताना साहित्या आणि स्वातंत्र्य हरवलेले स्नेहबंध, न्यायाच्या गोष्टी, पंतप्रधान नेहरु, टिळक आणि गांधी


• ९५ वे : 
  • उदगीर, लातुर
  • भारत सासणे
• ९४ वे : 
  • नाशिक
  • जयंत नारळीकर
• ९३ वे :
  • उस्मानाबाद
  • फ्रान्सिस, दिब्रोटो